HEDİYE EROĞLU

Toroslar’ın eteğindeki doğa cenneti Mersin’de tarımı ve canlı yaşamını tehdit eden madencilik sektörünün faaliyetleri giderek artıyor. 

Son olarak Kerim Yaşar Uğurlu Firmasının, Mersin’in Toroslar İlçesi Kızılkaya, Değirmendere ve Evcili Köyleri sınırları içinde açmak istediği krom ocağı için bakanlık ‘ÇED Gerekli Değildir’ kararı verdi. Projenin şeftali üreticisi 3 köyün tarımsal üretimi başta olmak üzere çevre ve canlı yaşamını olumsuz etkilemesinden endişe ediliyor.

İLK ETAPTA ‘ÇED GEREKLİ’ DENİLDİ

Firmanın bakanlığa sunduğu ÇED dosyasına göre Kızılkaya, Evcili ve Değirmendere

Mahalleleri, 200800669 Ruhsat ve 3160055 Erişim Numaralı sahada Kerim yaşar

Uğurlu tarafından “RN:200800669 (EN:3160055) Ruhsat Nolu Krom Ocağı” işletmesi yapılacak. Ocak için E-23645791-220.02-10149818 sayılı Mersin Valiliği’ne bağlı Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü tarafından yapılan inceleme ve değerlendirmeler sonucunda, krom ocağı ve jig tesisi projesi için ilk etapta ‘ÇED Gereklidir’ kararı verildi.

DSİ OLUMSUZ GÖRÜŞ VERDİ

DSİ 6. Bölge Müdürlüğü’nün birinci görüşünde “Söz konusu ruhsat sahasının DSİ projelerinden Değirmendere Göleti Rezervuar alanı ile çakıştığı ve izin talep edilen şantiye sahası faaliyet alanının rezervuar kenarında bulunduğu tespit edildiği belirtilerek, şantiye sahası faaliyetinin gerçekleştirilmesinin uygun bulunmadığı, galeri ve stok sahası olarak belirlenen sahaların Değirmendere Göleti Baraj aksına olası etkilerinin tespiti için tek seferde kullanılacak en yüksek patlayıcı miktarına, yapılacak patlatmanın durumuna (gecikmeli, gecikmesiz) titreşim etkisinin sönümlenme zamanı, parça ve toz etkisinin son noktasına göre ampirik formüllerle yeraltı sularına etkisi hesaplanmış halde patlatma tasarım raporu ve faaliyet bölgesinin Hidrojeolojik Değerlendirme Raporunun, 1/25 bin ölçekli topografik haritada ocak faaliyet alanının işlenmiş haliyle DSİ 6. Bölge Müdürlüğüne sunulması gerektiği, söz konusu ÇED 1,2,3,4,5,6,7,8 faaliyet sahalarının Değirmendere Göletine olası

etkilerinin tespiti için ‘patlatma tasarım raporu’ ve ‘hidrojeolojik değerlendirme raporu’ hazırlanarak DSİ 6. Bölge Müdürlüğüne gönderilmesi halinde nihai görüşün verileceği

bildirilmiştir” ifadelerine yer verildi.

DEĞİRMENDERE GÖLETİ VE KIZIL DERESİ İÇİN ENDİŞE OLUŞTU

Projeye ilişkin DSİ 6. Bölge Müdürlüğü’nden gelen ikinci görüşte de sunulan Hidrojeolojik Değerlendirme Raporu ile ÇED-11 alanının Değirmendere Göleti rezervuarına mücavir bulunduğu tespit edildi. DSİ bu alanda faaliyetin gerçekleştirilmesini uygun bulmazken, ÇED 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 sahalarının, idareye ait herhangi bir proje ile çakışmadığını belirterek, “Yüzey / yeraltı suyu koruma alanında kalmadığı, ancak ruhsat alanı içerisinde yer alan ÇED 3 ve ÇED-10 alanlarının mücavirinden Değirmendere Göletini besleyen Kızıl Deresi dere yatağı geçtiğinin belirlendiği, faaliyet sahalarına mücavir olan dere yatağı üst şevinden itibaren sağlı sollu 50’şer metre şerit vari sahanın koruma bandı olarak bırakılması ve bırakılan koruma bandının Proje Tanıtım Dosyası vaziyet planlarına işlenmesi gerektiği; ÇED alanı civarında yer alan akar ve/veya kuru (mevsimsel akışlı) dereler üzerinde yol geçişi sağlanmasının düşünülmesi durumunda; dere yatakları doğal akış şartlarının bozulmaması ve dere yatakları stabilitsesinin sağlanması için yol geçiş yapısı (köprü, menfez vb.) yapılması ve yapılacak yol geçiş yapısına yönelik bir proje dahilinde DSİ Kurumuna müracaat edilerek söz konusu yapıya yönelik hidrolik uygunluk görüşü alındıktan sonra çalışma yapılacağının taahhüt edilmesi gerektiği; Yeraltı suları ile ilgili olarak, üretim faaliyeti sırasında sürekli veya mevsimsel kaynak, pınar ve çeşme denk gelmesi durumunda dikey 50 metre çapında çalışma yapılmaması gerektiği; Projede su temini ile ilgili olarak açıklayıcı bilgi bulunmadığının belirtildiği, İl Tarım ve Orman Müdürlüğü görüşünde; TAD Portal Ortamında yapılan büro çalışmaları neticesinde içerisinde tarım parselleri olduğunun belirlendiği, bu parsellerin tarım dışı kullanılmak istenmesi durumunda; 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu kapsamında işlem yapılabilmesi için, söz konusu parsellerin sulama sahasında kalıp kalmadığına dair, Mersin Büyükşehir Belediyesi, Etüt ve Projeler Daire Başkanlığı, Adana DSİ 6. Bölge Müdürlüğü’nün görüş yazılarının, İl Tarım ve Orman Müdürlüğüne gönderilmesinden sonra 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu kapsamında izin alınması gerektiğinin belirtildi” denildi.

ÇIKAN PASAYI ORMANDA DEPOLAMAK İSTEDİLER

Mersin Orman Bölge Müdürlüğü’nün görüşünde ise; “Söz konusu proje ile ilgili yapılan inceleme neticesinde 3 kapalı meşcereler içerisinde kaldığı; başvuru alanındaki 3 kapalı meşcereler çıkartılarak revize edilmesi durumunda tekrar değerlendirileceği belirtildiği, söz konusu projeye ilişkin sonraki görüşünde ise; Krom Ocağı ve Jig Tesisi (Galeri, pasa alanı ve bitkisel toprak depolama alanı) projesi ormanlık sahada kalması nedenleriyle, ÇED Yönetmeliği ve 6831 sayılı Orman Kanunu kapsamında yapılan inceleme ve değerlendirme sonucunda, madencilik faaliyetinin ormanlar ve ormancılık çalışmaları, üzerinde olumsuz etkisi bulunmadığının belirtildiği, bu kapsamda, aynı projeye ait önceki görüşü ile çelişkili bulunduğu” denildi.

FİRMANIN AFET AÇIKLAMASI YETERSİZ KALDI

İl Afet ve acil Durum Müdürlüğü görüşünde ise “Proje Yeri ve Etki Alanının Mevcut Çevresel özellikleri başlıklı II. Bölümünde yer alan projeye ait alanların ‘Doğal Afet Durumu alt başlığı altında proje alanında olası afet riskleriyle ilgili yeterli açıklama ve taahhütlerin bulunmadığı görüldüğü; söz konusu proje tanıtım dosyasında uydu görüntüsü verilen ÇED poligon alanları ve yakın çevrelerinin zemini, topografik ve jeolojik özellikleri nedeniyle heyelan açısındanrisk taşıdığının belirtildiği” denildi.

TOROSLAR BELEDİYESİ DE UYGUN BULMADI

Toroslar Belediyesi görüşünde ise; “Proje alanı incelendiğinde; ruhsat sahası yakın çevresinde yerleşim yerlerinin ve dikili tarım arazilerinin yer aldığının görüldüğü, söz konusu alanda ‘Krom Ocağı ve Jigs Tesisi’ projesinin uygulanması ile tesiste hizmet edecek ağır tonajlı araçların ulaşımının Mersin-Gözne yolu üzerinden ve Kızılkaya-Değirmendere yolu üzerinden sağlanacağı, Kızılkaya Mahallesine 650 m mesafede bulunması ve diğer yerleşimlere de mesafesinin yakın olması, tesisin faaliyete başlaması durumunda tesiste gerçekleşecek patlatmalardan dolayı tesisin çevreye gürültü ve hava kirliliği yaratacağı, 11’nolu ÇED alanının yanında bulunan Değirmendere Göleti ve alanın yakın çevresinde dikili tarım alanları ve konutların bulunduğu, olası tesisin açılması durumunda Değirmendere Göleti ile tarım alanları ve yerleşim yerlerinin zarar görebileceği nedeniyle, belirtilen bölgede söz konusu faaliyetin yapılmasının kurum tarafından uygun görülmediğinin belirtildiği anlaşılmıştır” denildi.

KURUMLARIN OLUMSUZ GÖRÜŞLERİ ‘ÇED GEREKLİ’ KARARINI ÇIKARTTI
Kurumların olumsuz görüşleri üzerine projenin oldukça hassas bir alanda yapılmasının planlandığı anlaşıldığından, projenin çevresel etkilerinin ilgili kurumlar nezdinde daha ayrıntılı incelenmeleri gerektiği anlaşıldı.

Bu kapsamda, Mersin ili, Toroslar ilçesi, Kızılkaya, Evcili ve Değirmendere Mahalleleri sınırları içerisinde Kerim Yaşar Uğurlu tarafından 200800669 (EN:3160055) numaralı IV. Grup İşletme Ruhsatlı 383,05 hektarlık sahanın toplam  4,44 hektarlık kısmında belirlenmiş 11 adet ÇED poligonunda (8 adet giriş ve stok alanı, 3 adet bitkisel toprak alanı, 3 adet pasa alanı, 1 adet tesis ve stok alanı ve 1 adet şantiye alanı) işletilmesi planlanan krom ocağı ve jig tesisi projesinin kısa ve uzun vadede olası çevresel etkilerinin daha detaylı irdelenmesi amacıyla proje için ÇED Raporu hazırlanmasına gerek olduğu kanaatine varıldı.

KOORDİNATLAR IDEĞİŞTİRİP, JİG TESİSİNİ İPTAL ETTİ VE YENİDEN BAŞVURDU

Firma ise projede koordinatlar değiştirilerek ve jig tesisi kaldırılarak tekrar proje tanıtım dosyası hazırlandı.

Planlanan proje alanı yine Mersin il merkezinin yaklaşık olarak 29 km kuzeydoğusunda, Gözne yaylasının yaklaşık 9 km kuzeyinde, Kızılkaya mahallesinin 1 km Güneyinde bulunan bölge oldu. ÇED-1 alanına en yakın konutun 900 metre, ÇED-2 alanına en yakın konutun 640

Metre uzakta olduğu projede, ÇED-3 alanına en yakın konut 815 metre, ÇED-4 alanına en yakın konut 680 metre ve ÇED-5 alanına en yakın konut ise 360 metre mesafede yer aldı.

Dosyada, “Söz konusu ruhsat 383,05 hektar olup talep edilen ÇED alanları Kızılkaya, Evcili ve Değirmendere Mahalleleri sınırlarındaki orman alanlarında kalmaktadır.  Proje kapsamında üretim yöntemi olarak sadece kapalı işletme yöntemi uygulanması planlanmaktadır. Proje kapsamında 3 adet galeri açılması planlanmaktadır. Ocak üretiminde her bir galeride yıllık 15 bin ton ocak üretimi yapılması planlanmaktadır. Bu kapsamda 3 ayrı galeride gerçekleştirilecek ocak üretim kapasitesi toplam yıllık 45 bin ton olacaktır. Kapalı işletme yönteminde yapılan kazının yüzde 90‘ı cevher, yüzde 10‘u pasa olacaktır. Ocak üretimin cevher /pasa ayrımı elle triyaj yapılarak gerçekleştirilecektir. Buna göre yıllık 40 bin 500 ton tüvenan krom cevheri üretimi gerçekleştirilecek olup yıllık 4 bin 500 ton pasa oluşacaktır. Proje kapsamında yılda 12 ay, ayda 25 gün ve 24 saat çalışılması planlanmaktadır.

Proje kapsamında 20 personelin çalıştırılması planlanmaktadır.

Proje alanı 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planına göre ‘Tarım ve Orman Alanı’ sayılan yerler arasında kalmaktadır” denildi.